7338 sayılı kanunun 34 üncü maddesiyle 213 sayılı Kanunun 320.maddesine eklenen fıkra
Mükellefler Amortisman Süresini Belirlemekte Serbesttirler
26.10.2021 tarihinde 7338 sayılı Kanunun 34.maddesiyle birlikte mükelleflere amortisman konusunda önemli haklar getirilmiştir. Ancak, o dönemde çok fazla kanun değişikliğine gidilmesi neticesinde bu değişiklik çok dikkat çekmemiştir.
Söz konusu kanunla birlikte mükelleflere amortismana tabi iktisadi kıymetlerine ait amortisman süresini belirleme hakkı veren ilgili madde aşağıdaki gibidir.
“Mükellefler, Hazine ve Maliye Bakanlığının iktisadi kıymetler için tespit ve ilan ettiği faydalı ömürlerden kısa olmamak üzere amortisman süresini, her yıl için aynı nispet olmak kaydıyla, belirlemekte serbesttir. Şu kadar ki, bu süre Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen sürenin iki katını ve elli yılı aşamaz. Mükellefler bu tercihlerini iktisadi kıymetin envantere alındığı geçici vergi dönemi sonu itibarıyla kullanırlar. Bu şekilde belirlenen amortisman süresi ve oranı izleyen dönemlerde değiştirilemez.”
Görüldüğü üzere mükelleflere amortisman süresini kısaltma değil uzatma yönünde bir hak getirilmiştir. Diğer bir kısıt ise Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen sürenin iki katının aşılmaması şartıdır. Örneğin faydalı ömrü 3 yıl olan bir kıymete 7 yıl amortisman ayrılamaz.
Bir Diğer Değişiklik İse Mükellefler Gün Esasına Göre Amortisman Ayırabileceklerdir
Mezkûr kanunla getirilen bir diğer değişiklik ise mükelleflerin gün esasına göre amortisman ayırabilmelerinin önünün açılmasıdır. Söz konusu madde metni aşağıdaki gibidir.
“Dileyen mükellefler, amortisman işlemine, işletme aktifine yeni kaydedilecek iktisadi kıymetler (ikinci fıkra kapsamındakiler hariç) için bunların kullanıma hazır olduğu tarihte başlayıp ve her bir hesap dönemi için kıymetin aktifte kaldığı süre kadar gün esasına göre amortisman ayırabilir. Sürenin gün olarak hesaplanması için Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen faydalı ömür süreleri üçyüz altmış beş ile çarpılır. “
Örneğin faydalı ömrü 5 yıl olan bir kıymete ait gün hesabı belirlenirken toplam,
5*365 = 1.825 gün üzerinden günlük amortisman ayrılabilecektir.
Süreden Dolayı Ceza Durumu
Yukarıda de belirtmiş olduğumuz üzere Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte vergi kanunlarında çok fazla değişikliğe gidildiğinden dolayı bu değişiklikler mükelleflerce yeteri kadar dikkate alınmamış ve uygulama alanı bulamamıştır. Özellikle süre ile ilgili değişikliğin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Çünkü daha önceden vergi inceleme memurları faydalı ömrü 8 yıl olan bir kıymete sehven 10 yıl amortisman ayrıldığını tespit ettikleri takdirde son iki yıla ait amortisman giderlerini iptal edip ikmalen tarhiyata gitmekteydiler. Yüksek tutarlı makinalarda bu durum çok ciddi tarhiyatlara sebep olmaktaydı.
Bu değişiklik ile birlikte mükellef artık şunu diyebilecek;
“Evet faydalı ömrü 8 yıl ama biz buna 10 yıl ömür biçtik”