İş Kazaları ve Raporları Bildirimleri, İşyerinde bir iş kazası meydana gelmesi halinde işverenin kazayı bildirim yükümlülüğü bulunuyor. Söz konusu bildirimin SGK’ya kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilmesi gerektiği ise genelde bilinen bir husus. Ayrıca sigortalının, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmesi halinde, iş kazası ile ilgili bilgi almasına engel olacak durumlarda, bildirim süresi iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren 3 iş günüdür.
İş Kazaları ve Raporları Bildirimleri
İş kazası bildirimi, iş kazasının kanunda düzenlenen yerlere bildirilmesidir. Bir işverene tabi çalışan kişilerin iş kazası geçirmesi durumunda bildirim yükümlülüğü işverene aittir. İşveren kanunda gösterilen sürelerde ve usulüne uygun olarak durumu yetkili makamlara bildirmek ile sorumlu tutulmuştur. İş kazaları ve raporları bildirimleri yapmayan işverenlere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca iş kazasının meydana gelmesinde işverenin kusurunun bulunması durumunda cezai sorumluluğu da gündeme gelecektir.
İş Kazaları ve Raporları Bildirimleri, iş kazasına uğrayan sigortalının Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sunulan hizmetlerden yararlanabilmesi için yapılmalıdır. İş kazasına uğrayan kişi bu kaza sonucu vefat etmiş ise iş kazası bildirimi yapılmadan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun iş kazası nedeni ile sağlamış olduğu hizmetlerden mirasçıları da yararlanamaz. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yardımda bulunulabilmesi için söz konusu iş kazasının yardım gerektirecek ölçüde olması aranmıştır. Yani küçük ve önemsiz kazalar, örneğin parmak incinmesi gibi durumlar Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yardımda bulunulmayan durumlardır.
İş kazası Bildirim Süresi
İş kazası bildirim süresi, İş kazasının bir hizmet akdi içerisinde çalışan bir sigortalının başına gelmesi durumunda işveren bakımından durumun Sosyal Güvenlik Kurumu’na 3 iş günü içerisinde bildirilmesi gerekmektedir. Yani iş kazası bildirim süresi kurum açısından kazadan sonraki 3 iş günüdür. Kazanın işverenin işleri ile ilgili olarak yurt dışında meydana gelmesi durumunda da kurum 3 iş günü içerisinde durumundan haberdar edilmelidir.
Bildirim süresi tarım ve orman işlerinde hizmet akdine bağlı olarak çalışan kişiler bakımından kazadan sonraki günden başlayarak 3 iş günüdür. Bildirim süresi, şantiye şefi olarak çalışan kişiler açısından farklı düzenlenmiştir. Şeflerin gözetimleri altında bulunan şantiye alanında bir iş kazası meydana gelmiş ise kurumu durumdan derhal haberdar etmeleri gerekmektedir. Şantiye şefleri açısından işverenlere tanınan 3 iş günü bildirim süresi tanınmamıştır.
Kanunun 4/1-b maddesi kapsamına giren çalışanların ise bildirim süresi kaza sonucu ortaya çıkan rahatsızlığın ortadan kalktığı günden sonraki 3 iş günüdür. Ancak rahatsızlık bir aydan uzun sürecek ise ve bu durum bildirim yapılmasına engel olmakta ise kurum iş kazasından itibaren en geç 1 ay içerisinde bilgilendirilmelidir.
İş kazasının bildirilmesi gereken en önemli yer Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. İş kazası geçiren işçi bakımından kendisine yardım ve ödenek bağlanabilmesi için bildirim şarttır. İşveren açısından ise idari para cezasına maruz kalmamak için iş kazası bildirim süresi içerisinde durumdan kurumun haberdar edilmesi önem arz etmektedir
Kurumdan başka mercilere yapılan başvurular kurum tarafında dikkate alınmamaktadır. Ancak Yargıtay vermiş olduğu bazı kararlarda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılmış olan bildirimi işverenin bildirim sorumluluğunu yerine getirdiğinden bahisle kabul etmiştir.
İş Kazası Günü Çalışılmış Sayılır mı?
İş kazası günü çalışan, o gün çalışılmış gibi sayılır. Bazen iş kazası geçirip, kaza günü itibariyle hastanede yataklı tedavi gören veya rapor alan işçiler, SGK’ya işverenler tarafından “01” bildirim koduyla “istirahatli-raporlu” olarak bildiriliyor ve fiili uygulamada birçok işveren tarafından kaza günü itibariyle sigortalı gösterilmiyor. Ancak yapılan bu uygulama hatalı.
Burada öncelikle belirtilmesi gereken husus şu: İşçi iş kazasına maruz kaldığı gün çalışıyor durumdadır. Dolayısıyla işçi, iş kazası geçirdiği gün birkaç saat bile olsa sigorta bildirimi yapılan işyerinde çalışmış veya çalışmaya giderken kaza geçirmiştir. Bu nedenle, işçinin iş kazası geçirdiği gün sigortalı bildirilmesi gerekir.
İş kazası geçiren işçi, kaza günü kazadan sonra işe gelmeyip hastanede tedavi görse veya rapor alsa bile, kaza günü itibariyle mutlaka sigortalı gösterilmeli.
İş Kazası Bildirimi Kim Tarafından Yapılır?
İş kazasına uğrayan kişi alt işveren tarafından çalıştırılan biri ise iş kazaları ve raporları bildirimleri alt iş veren tarafından yapılmalıdır. Ancak alt işveren tarafından iş kazası bildirim yükümlülüğü yerine getirilmemiş ise asıl işveren de sorumluluk altına girecektir. Bu durumda alt işveren ve asıl işveren Sosyal Güvenlik Kurumu’na karşı müteselsilen sorumlu olacaklardır.
İş kazaları ve raporları bildirimleri yapması zorunlu tutulan bir diğer grup ise sağlık hizmeti sunucularıdır. Sağlık hizmeti sunucularının kapsamına iş yeri hekimi, sağlık ocakları, resmi hastaneler ve özel hastaneler girmektedir. Kanunda sayılan bu kişi ve kurumların iş kazası durumu kendilerine intikal ettiği andan itibaren iş kazası bildirimi yapmakla sorumlu oldukları unutulmamalıdır. Ayrıca iş kazası durumundan bu kişi ve kurumlarca kolluk kuvvetlerinin de haberdar edilmesi gerekmektedir. Eğer bu kişi ve kurumlar iş kazası bildirimini kolluk kuvvetleri ve savcılığa bildirmezlerse “sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi suçu” işlenmiş olacaktır ve bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaklardır.
İş kazası bildirimi, 5510 sayılı kanunun 4/1-a maddesi kapsamında bulunan ve hizmet akdi kapsamında bir veya birden fazla işverene bağlı olarak çalışanlar bakımından işveren tarafından yapılmalıdır. Eğer kişi aynı kanunun 4/1-b kapsamında yer alan muhtar veya kendi ad ve hesabına çalışan biri ise iş kazası bildirimi bu kişilerce doğrudan yapılmalıdır. Ayrıca üniversite bünyesinde kısmi süreli çalışan öğrencilerin geçirmiş olduğu iş kazaları üniversite tarafından bildirilmelidir. Önem arz eden bir diğer nokta şantiye şeflerine ilişkin yönetmelikte görülmektedir. Şantiye şefleri görevli oldukları inşaat alanında meydana gelen iş kazalarını derhal ilgili mercilere bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır.
Yukarıda açıklandığı üzere işveren tarafından bildirim yapılması ancak işçi ile aralarında bir hizmet akdinin mevcut olduğu durumlarda söz konusu olmaktadır. Yargıtay’ın görüşüne göre eğer işveren ile kazaya uğrayan arasında bir eser sözleşmesi mevcut ise iş kazaları ve raporları bildirimleri işveren tarafından yapılmak zorunda değildir.
