Uluslararası Sigorta Denetçileri Birliği (IAIS)’ne göre, sigorta şirketlerinin denetlenmesinin amacı, etkin tarafsız, güvenilir ve istikrarlı bir sigorta sektörü sağlayarak sigortalıları korumaktır.
Sigortacılık Sektöründeki Şirketlerin Denetimi
Sigortacılık Sektöründeki Şirketlerin Denetimi, bir kişinin, kuruluşun, sistemin, sürecin, ürünün, projenin veya bir bütün olarak bir yapının değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir şirket finansal denetime tabi tutularak, söz konusu şirket tarafından sunulan finansal kayıtların geçerliliği ve güvenilirliği test edilir.
En temel haliyle denetim ikiye ayrılabilir:
İç Denetim: Bir kuruluşun kendi personeli tarafından kendi iç dinamiklerini denetlemek amacıyla gerçekleştirilen denetim çalışmaları ve prosedürleridir.
Dış Denetim: Denetimden sorumlu oldukları kuruluşun personeli olmayan denetçiler tarafından gerçekleştirilen denetim türüdür.
Yerinde Denetim – Uzaktan Denetim
Yerinde denetim, denetçilerin fiziksel olarak denetlenen kuruluşa giderek gerçekleştirdikleri denetimdir.
Özel Denetim – Kamu Denetimi
Özel denetim, ister iç ister dış olsun, özel sektör tarafından yapılan bir denetimdir. Kamu denetimi ise kamu otoritesi yetkilileri tarafından yapılan denetim anlamına gelmektedir.
Kamu otoritesi, toplum üzerinde önemli bir etkisi olabilecek sektörleri titizlikle izlemek zorundadır. Bazı sektörlerin denetiminden sorumlu kamu kurumları, sorumlu oldukları sektörlerin düzenleyici ve denetleyici işlevlerini kullanarak yasalara ve kurallara uygun olarak çalışmasını sağlarlar. Kamu otoritesi tarafından düzenleme ve denetleme yetkisi verilen bu tür kurumlar tüm gelişmiş pazarlarda bulunur.
Ülkemizde de benzer düzenleyici ve denetleyici kurumlar mevcuttur: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Hazine Müsteşarlığı.
Kamu otoritesinin belirli sektörlerin denetiminde bu kadar aktif rol alması için dört temel amaç vardır:
- Piyasa güveninin ve istikrarının sağlanması
- Kamuoyunu bilgilendirmek ve bilinçlendirmek
- Tüketiciyi korumak
- Suçun azaltılması ve önlenmesi
Sigorta Sektörünün Denetimi Uluslararası Sigorta Denetçileri Birliği’ne (IAIS) göre, sigorta şirketlerinin denetlenmesinin amacı, etkin, tarafsız, güvenilir ve istikrarlı bir sigorta sektörü sağlayarak sigortalıyı korumaktır.
Sigorta Denetleme Kurulu kimleri denetler?
Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketleri, reasürans şirketleri, özel kanunlarına göre sigortacılık faaliyetinde bulunan kuruluşlar, sigorta ve reasürans aracıları, sigorta eksperlik faaliyetleri, aktüerler ve sigortacılık işlemi yapan veya sigortacılık alanında faaliyet gösteren diğer kişilerin her türlü sigortacılık işlemlerinin denetimi, Sigorta Denetleme Kurulu tarafından yapılır.
Sigortacılık Sektörünün Denetimi
Sigortacılık Sektöründeki Şirketlerin Denetimi, Uluslararası Sigorta Denetçileri Birliği’ne (IAIS) göre, sigorta şirketlerinin denetlenmesinin amacı etkin, tarafsız, güvenilir ve istikrarlı bir sigorta sektörü sağlayarak poliçe sahiplerini korumaktır.
Türk Sigorta Sektöründe Kamu Denetimi
Ülkemizde sigorta sektörünün düzenlenmesinden ve denetlenmesinden sorumlu kamu kurumu Hazine Müsteşarlığı’dır. Hazine Müsteşarlığı’nın iç yapısında sigortacılık iş ve işlemlerinden sorumlu iki birim bulunmaktadır: Sigortacılık Genel Müdürlüğü ve Sigorta Denetleme Kurulu
Sigortacılık Genel Müdürlüğü, sigorta sektörünün düzenlenmesi ve uzaktan denetlenmesinden sorumludur. Sigorta Denetim Kurulu, sigorta sektörünün yerinde denetiminden sorumludur.
Türk Sigorta Sektöründe Dış Denetim
Sigorta Kanunu uyarınca, Hazine Müsteşarlığınca uygun görülen sigorta şirketleri ve reasürans şirketlerinin bilançolarının, kar ve zarar tablolarının ve diğer finansal tabloların bağımsız denetim firmaları tarafından denetlenmesi ve ilan edilmesi zorunludur.
Sigorta ve reasürans şirketlerini denetleyen bağımsız dış denetim şirketleri bu denetim sonucunda aşağıdaki dört görüşten birine ulaşmaktadır.
Olumlu Görüş
Denetçi, finansal tabloların ilgili mevzuat uyarınca yürürlükte olan muhasebe ilke ve standartlarına uygun olduğunu; finansal tabloları etkileyecek bir belirsizlik bulunmadığını; Finansal tabloların şirketin gerçek durumunu yansıttığı tespit edilirse olumlu görüş beyan eder.
Şartlı Görüş
Denetçinin olumlu bir görüş bildirmesi mümkün değilse, ancak buna yol açan hususların etkisi olumsuz bir görüşe neden olacak veya hiç görüş bildirmeyecek kadar önemli değilse, denetçi nitelikli bir görüş bildirecektir.
Olumsuz Görüş
İlgili mevzuat uyarınca yürürlükte olan muhasebe ilke ve standartlarından sapmalar sonucunda denetçi olumsuz görüş bildirebilir.
Görüş Bildirmekten Kaçınmayın
Eğer denetim iş ve kapsamı konusunda belirsizlikler ve sınırlamalar vasıfsız veya olumlu görüş dile denetçi önlemek kadar önemli ise, yeterli kanıt finansal tablolarda önemli bir konu hakkında elde edilebilir, ve etkisiz muhasebe ve iç denetim sistemi denetçi finansal tablolar hakkında görüş bildiren imtina edebilir.
Türk Sigorta Sektöründe İç Denetim
Sigortacılık Sektöründeki Şirketlerin Denetimi, Sigorta ve reasürans şirketlerinin iş ve işlemlerinin ilgili yasal düzenlemelere, yönetim stratejilerine ve politikalarına uygunluğunu kontrol etmek iç denetimin sorumluluğundadır. Hazine Müsteşarlığınca çıkarılan bir yönetmelikle sektördeki şirketlerin iç kontrol, iç denetim ve risk yönetim sistemleri ile bunların işleyişine ilişkin usul ve esaslar düzenlenir.
Yönetmelikte iç denetim, iç kontrol ve risk yönetiminin amaçları şu şekilde belirtilmiştir:
- İç kontrol sisteminin amacı, şirket varlıklarının korunması, faaliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde Kanuna ve ilgili diğer mevzuata,-muhasebe ve finansal raporlama sistemi ve bilgilerin zamanında hazır ev politika ve kurallara ve sigortacılık uygulamaları, güvenilirlik ve bütünlük içinde uygun olarak yürütülmesini sağlamak.
- İç denetim sisteminin amacı, üst yönetime, şirket faaliyetlerinin kanun ve diğer ilgili mevzuat ile kurum içi strateji, politika, ilke ve hedefler doğrultusunda yürütüldüğüne, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerinin etkin ve yeterli olduğuna dair güvence sağlamaktır.
- Risk yönetim sisteminin amacı, maruz kalınan riskleri belirlemek, ölçmek, izlemek ve kontrol etmektir.
Sigortacılıkta Vergi
Sigorta iş ve işlemleri sonucunda çeşitli vergiler ödenir. Sigorta tarafından oluşturulan bu vergi hacmi, sigorta sektörünün dolaylı katkılarından biridir.
Temel bir sınıflandırma yapmak için sigorta sektörü üzerinden oluşturulan vergiler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
Doğrudan Vergiler
Bunlar, mükellefin ve mükellefin aynı olduğu kişi ve kurumların gelir düzeyine göre tahsil edilen vergilerdir.
- Gelir vergisi
- Kurumlar vergisi
Dolaylı Vergiler
Bunlar mal ve hizmetlerin kullanımından doğan vergilerdir ve vergiye tabi mal veya hizmetlerden yararlanan herkes aynı oranda vergi öder.
Bankacılık ve Sigortacılık İşlemleri Vergisi
Söz konusu verginin yükümlülüğü, katma değer vergisinde olduğu gibi sigorta şirketleridir, bu geçici bir yükümlülüktür ve bunun sonucunda vergi hizmetlerden yararlanan kişilere yansıtılır.
Yangın Sigortası Vergisi
Bu verginin mükellefi sigorta şirketidir. İlgili vergi mevzuatına göre, “belediye sınırları içinde ve bitişik alanlarda taşınır ve taşınmaz mallar için yangın sigortası için alınan primler yangın sigortası vergisine tabidir.”
Ayrıca, vergi olarak adlandırılmayacak, ancak sigorta ortamında iş ve işlemler kapsamında tahsil edilmesi gereken bazı fon katkıları da bulunmaktadır.
