Gelir Vergisinde Yurtdışında Ödenen Verginin Mahsubu
Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergilerin Mahsup ve İadesi, Beyannameye esas olan Gelir Vergisi Kanununda, mükellef gerçek kişilerin Türkiye içinde ve dışındaki tüm kazanç ve gelirleri üzerinden vergilendirilmesi öngörülmektedir. Aynı Yasa, yabancı ülkelerde” ödenen vergi “Kesintisi başlıklı 123 Madde hükmüne göre, aşağıdaki koşulları mahsup edilecek yabancı ülkelerde ödenen vergi karşılanmalıdır;
Yabancı ülkelerdeki kazanç ve gelirlerinden tam mesuliyete tabi mükellefler tarafından yerel olarak ödenen benzer vergiler, Türkiye’de tarh edilen gelir vergisinin yabancı ülkelerde elde edilen gelir ve gelirlere karşılık gelen kısmından mahsup edilir.
Mahsup edilecek tutar, gelir vergisinin yabancı ülkelerde elde edilen kazanç ve gelirlere tekabül eden kısmından fazla ise, fark dikkate alınmaz.
Gelir vergisinin yabancı ülkede elde edilen kazanç ve gelirlere karşılık gelen kısmı gelire oranı üzerinden hesaplanır.
- Vergi indirimi yapabilmek için yabancı ülkede ödenen vergiler kişisel gelir vergisi ve yabancı ülkede vergi ödeme, yetkili mercilerden ve mevkiinde, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin aynı nitelikteki temsilcileri tarafından Türk büyükelçilikleri veya konsoloslukları tarafından onaylanan belgeler onaylı olmalıdır gereklidir.
- Yabancı ülkede ödenen vergilere ilişkin gerekli belgeler taksit zamanına kadar gelmemiş ise, yabancı ülkede elde edilen kazanç ve gelirlere karşılık gelen vergi kısmı bir yıl ertelenir.
- Bu süre içinde gerekli belgelerin vergi dairesine sunulması halinde vergi kesilir (mahsup edilir).
- Yabancı ülkelerde ödenen vergilere ilişkin gelir ve gelirler vergi mükellefi tarafından yılın gelirine ithal edilmişse, bu vergiler de o gelirin vergisinden mahsup edilir.
- Vergi indiriminde, döviz cinsinden ödenen vergilere uygulanan döviz kuru, ilişkili oldukları kazanç ve gelirlere uygulanır.
- Denetlenen yabancı şirketlere ilişkin hükümlerin uygulandığı durumlarda, yabancı iştirakin toplam vergi yükünün hesaplanmasına esas vergiler, Türkiye’de vergilendirilecek denetlenen yabancı şirketlerin karları üzerinden hesaplanan gelir vergisinden ödenmiş olmak kaydıyla mahsup edilebilir.
Buna göre; Yerleşik mükellefler kapsamındaki gerçek kişilerin Türkiye’de yedi gelir unsuruna ilişkin yıllık beyanname vermeleri halinde, aynı gelir unsurları için yurt dışından elde ettikleri kazanç ve gelirler nedeniyle elde edildikleri ülkede vergi ödemeleri halinde, belirlenen esaslara göre yurt dışında ödenen bu verginin mahsubu mümkündür. Yabancı bir ülkede verginin ödendiği gelir o ülkede elde edilmelidir. Yabancı bir ülkede ödenen vergiden elde edilen gelirin Türkiye’de kazanılması halinde kesinti imkanından yararlanılması mümkün değildir. Yurt dışında ödenen vergilerin mahsup imkanından sadece tam mükellef gerçek kişiler yararlanabilir ve yerleşik olmayan mükellefler bu madde hükmünden yararlanamazlar. Çünkü sınırlı mükellefler, yalnızca Türkiye’deki kazançları üzerinden vergilendirilecekleri için gelirlerini yurt dışında beyan edemeyecekleri için kesinti söz konusu olmayacaktır.
Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu
Türkiye’de faaliyette bulunan kurumların yurt dışında faaliyette bulunmaları ve kazanç elde etmeleri değişik şekillerde gerçekleşebilir. Buna göre söz konusu şirketler;
- Yurt dışında kurulu bir şirkete ortak olabilirler,
- Doğrudan yurt dışında şirket kurabilirler,
- Yurt dışında şube şeklinde örgütlenerek faaliyette bulunabilirler,
- Yurt dışındaki işyerleri veya daimi temsilcileri aracılığı ile faaliyette bulunabilirler,
- Türkiye’deki işyerlerinden, yurt dışında herhangi bir işyeri açmaksızın veya temsilci bulundurmaksızın doğrudan yurt dışındaki kişi ve kuruluşlarla ticari ilişkide (ithalat veya ihracat) bulunabilirler.
Türkiye’deki kurumların yurt dışındaki faaliyetlerinden elde ettikleri kazançların farklı alternatiflere göre vergilendirilmesi 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’ndaki farklı hükümlere göre yapılmaktadır. Anılan Kanunda yurt dışından elde edilecek kazançların nasıl ve hangi koşullarda vergilendirilip vergilendirilmeyeceği ve bu faaliyetlerden dolayı yurt dışında ödenen vergilerin Türkiye’de ödenecek vergilerden hangi koşullarda mahsup edilebileceği ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır.
Yurt dışında elde edilen kazançlar nedeniyle yurt dışında ödenen vergilerin Türkiye’de ödenecek vergiden mahsup edilebilme şartları ile Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilen bazı yurt dışı kazançlarının mutlak anlamda istisna mı olduğu yoksa belli durumlarda beyan edilip edilemeyeceği ve beyan edilirse bu kazançlar için yurt dışında ödenen vergilerin Türkiye’de ödenen vergilerden mahsup edilip edilemeyeceği hususları bu raporumuzun konusunu oluşturmaktadır.
Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergilerin Mahsup ve İadesi Şartları
Kanunun 33. Maddesi ve 1 Seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’ne göre mahsup şartlarını ve uygulamasını aşağıdaki gibi özetlememiz mümkündür.
1-Mahsup İmkanı
Yurt dışında elde edilip de Türkiye’de vergilendirilecek kazançlar için daha önce mahallinde ödenen vergiler, Türkiye’de bu kazançlar nedeniyle hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilebilecektir.
2- Uygulanacak Kur
Esas alınacak kur ilgili kazançların genel sonuç hesaplarına intikali esnasındaki kur olacaktır.
3-Mahsup Sınırı ve Mahsup Tutarının Hesaplanması
Yurt dışı kazançlar üzerinden ödenip Türkiye’de tarh olunacak vergilerden mahsup edilebilecek yurt dışında ödenen kurumlar vergisi ve benzeri vergiler, hiçbir surette yurt dışında elde edilen kazançlara kurumlar vergisi oranının (%20) uygulanmasıyla bulunacak tutardan fazla olamayacaktır.
Türkiye’deki vergi matrahına dahil edilen yurt dışı kazanç tutarının bu vergileri de içerecek şekilde brütleştirilmiş olması gerekir.
